काठमाडौं । वितेका वर्षहरुमा आक्रामक कर्जा विस्तार गर्दाको असर बैंकिङ क्षेत्रमा देखिएको छ ।
गत आर्थिक वर्षको दोस्रो त्रैमासको तुलनामा चालु आवको सोही अवधिमा वाणिज्य बैंकहरुको खराब कर्जा ११२.३१ प्रतिशतले बढेको छ ।
चालु आवको दोस्रो त्रैमासको वित्तीय अवस्था प्रकाशित गरेका २० बाणिज्य बैंक मध्ये १९ वटा बैंकको खराब कर्जा उल्लेख्य मात्रामा बढेको छ ।
कोरोना महामारी पछिको २२ महिना बैंकहरुले मनलाग्दी कर्जा प्रवाह गरेका थिए । त्यसबखत बैंक तथा वित्तीय संस्थाले निक्षेपभन्दा कर्जा लगानी ७६ अर्ब रुपैयाँ र समग्रमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाको कर्जा लगानी ४५ प्रतिशतले बढेको थियो ।
कोरोना महामारी भन्दा पहिला अर्थात २०७६ फागुन मसान्तमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ३४ खर्ब ९४ अर्ब रुपैयाँ बराबरको निक्षेप संकलन गर्दा ३१ खर्ब ५६ अर्ब रुपैयाँ बराबरको कर्जा प्रवाह गरेका थिए । त्यसपछिको २२ महिना अर्थात २०७८ पुस मसान्तमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ४८ खर्ब ४१ अर्ब रुपैयाँ निक्षेप संकलन गर्दा ४५ खर्ब ७७ अर्ब रुपैयाँ बराबरको कर्जा लगानी गरेका थिए ।
त्यो अवधिमा बैंक तथा वित्तीय संस्थाले १३ खर्ब ४७ अर्ब रुपैयाँको थप निक्षेप संकलन गर्दा १४ खर्ब २३ अर्ब बराबरको कर्जा प्रवाह गरेका थिए ।
चालु आवको पुस मसान्तसम्म बैंक तथा वित्तीय संस्थाले ४८ खर्ब १९ अर्ब कर्जा लगानी गरेका छन् । एक वर्षको अवधिमा कर्जा लगानी २ खर्ब ४२ अर्बले बढेको छ । यही अवधिमा निक्षेप संकलन ५ खर्ब १७ अर्बले बढेर ५३ खर्ब ५८ अर्ब पुगेको छ । गत वर्ष बैंकिङ प्रणाली नै धराशायी हुने गरी आक्रामक कर्जा बिस्तार भएपछि केन्द्रीय बैंकले कर्जा प्रवाहमा कडाइ गरेको थियो । जसले गर्दा पछिल्लो १ वर्षमा कर्जा विस्तार ५.२८ मा सिमित हुँदा बैंक वित्तीय संस्थाको निक्षेप १०.६७ प्रतिशतले बढेको छ ।
विगतमा हचुवाका आधारमा दिइएको कर्जा अहिले विभिन्न उठ्न सकेको छैन । कोरोना महामारीको क्रममा संसारभर खराब कर्जा बढ्दा नेपालका बैंक तथा वित्तीय संस्थाको नाफा निकै बढेको थियो । उल्टो खराब कर्जा घटेको थियो । विश्वका धेरै देशमा खराब कर्जा उच्च दरमा वृद्धि हुँदा नेपालमा भने बैंक तथा वित्तीय संस्थाको नाफा बढेपछि अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा कोष (आईएमएफ)ले त्यसलाई अस्वभाविक भन्दै आएको थियो । आइएमएफले ऋण लिएर ब्याज तिर्ने प्रवृति रोक्न राष्ट्र बैंकलाई पटक पटक दबाब दिँदै आएको थियो ।
कर्जा दुरुपयोग रोक्ने र ऋण लिएर ब्याज तिर्ने प्रवृति रोक्न भन्दै राष्ट्र बैंकले कात्तिक १ गतेदेखि चालु पुँजीकर्जा सम्बन्धी मार्गदर्शन कार्यान्वयनमा ल्याएको छ । जसले गर्दा कतिपय व्यवसायी विगतमा जस्तै बैंकबाट ऋण लिएर ब्याज तिर्न नपाउँदा बैंकहरुको खराब कर्जा बढेको राष्ट्र बैंकका अधिकारीहरु बताउँछन् । आगामी दिनमा खराब कर्जा झनै बढ्ने ती अधिकारीको दाबी छ ।
बैंकर भुवन दाहाल पछिल्लो समय सुस्त बनेको आर्थिक गतिविधि र बढेको ब्याजदरका कारण खराब कर्जा बढेको बताउँछन् ।
‘आर्थिक गतिविधि भएको भए ऋणीले लिएको सावा तथा ब्याज समयमा नै भुक्तानी गर्न सजिलो हुने थियो’ उनले भने, ‘आर्थिक गतिविधि कम भएका कारण खराब कर्जा बढेको हो ।’
उनका अनुसार बढ्दो ब्याजदरका कारण पनि खराब कर्जा बढेको छ । सस्तोमा लिएको कर्जा अहिले ब्याज बढेर निकै माथी पुग्दा पनि खराब कर्जा बढ्न गएको दाहालको बुझाइ छ ।
अर्थतन्त्रमा देखा परेको सुस्तता, बढ्दो ब्याजदर लगायतका कारण बैंकहरुले समयमा नै कर्जा तिर्न नसक्दा खराब कर्जा निकै बढेको अन्य बैंकरहरु बताउँछन् ।
अर्थतन्त्रमा देखिएको सुस्तता, बढ्दो ब्याजदर लगायतका कारण ऋणीले कर्जाको ब्याजदर समयमा नै तिर्न नसक्दा खराब कर्जा बढेको बैंकर्सहरुको भनाइ छ ।
गत आवको पुस मसान्तको तुलनामा बैंकहरुको खराब कर्जा ११२.३१ प्रतिशतले बढेको छ । गत आवको पुस मसान्तसम्म बैंकहरुको खराब कर्जा औषतमा १.०५ प्रतिशत बिन्दुमा रहेको थियो । चालु आवको सोही अवधिमा ११२.३१ प्रतिशतले बढेर औषतमा २.२४ प्रतिशतले बिन्दुमा रहेको छ ।
चालु आवको पुस मसान्तसम्ममा राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकको खराब कर्जा ०.२७ प्रतिशत बिन्दुले घटेर २.७९ प्रतिशत रहेको छ । बाँकी सबै बैंकको खराब कर्जा बढेको छ ।
पुस मसान्तसम्म सबैभन्दा बढी खराब कर्जा हुनेमा कृषि विकास बैंक रहेको छ । गत आवको पुस मसान्तको तुलनामा बैंकको खराब कर्जा २.४४ प्रतिशत बिन्दुले बढेर ४.५२ बिन्दुमा रहेको छ ।
धेरै खराब कर्जा हुने बैंकमा हिमालयन बैंक, नेपाल बैंक, नबिल बैंक, एनएमबि बैंक, सिभिल बैंक, सनराइज बैंक, सिटिजन्स बैंकको खराब कर्जा निकै बढी रहेको छ । तीन प्रतिशत भन्दा बढी खराब कर्जा हुने बैंकमा हिमालयन बैंकको ३.७७ प्रतिशत, नेपाल बैंकको ३.११ प्रतिशत, सनराइज बैंकको ३.३६ प्रतिशत, खराब कर्जा रहेको छ ।
यस्तै २ प्रतिशत भन्दा बढी खराब कर्जा हुने बैंकमा सिभिल बैंकको २.४१ प्रतिशत, ग्लोबल आइएमई बैंकको २.९२ प्रतिशत, प्राइम बैंक २.८१, सिद्धार्थ बैंकको २.८७ प्रतिशत, नबिल बैंकको २.९८ प्रतिशत, एनएमबि बैंकको २.२४ प्रतिशत, सिटिजन्स बैंकको २.९९ प्रतिशत र कृषि विकास बैंकको खराब कर्जा २.७९ प्रतिशत रहेको छ ।
प्रतिशतको आधारमा हेर्दा सबैभन्दा बढी खराब कर्जा हिमालयन बैंकको ०.७२ प्रतिशतबाट ३.०५ प्रतिशत बिन्दुले बढेर ३.७७ प्रतिशत रहेको छ । कृषि विकास बैंकको खराब कर्जा २.०८ प्रतिशतबाट २.४४ प्रतिशत बिन्दुले बढेर ४.५२ प्रतिशतमा पुगेको छ । यस्तै प्राइम बैंकको खराब कर्जा ०.७८ प्रतिशतबाट २.०३ प्रतिशत बिन्दुले बढेर २.८१ प्रतिशत पुगेको छ ।
पुस मसान्तसम्म १ प्रतिशत भन्दा कम खराब कर्जा ५ वटा बैंकको मात्रै रहेको. छ । जसमा स्टयान्डर्ड चार्टर्ड बैंकको ०.७२, एभरेष्ट बैंकको ०.५५, एनआईसी एशिया बैंकको ०.६१, सानिमा बैंकका ०.७७, नेपाल एसबिआई ०.४७ प्रतिशत रहेको छ ।
