काठमाडौं । दुई वर्षअघि कोरियन रामेन चाउचाउ बजारमा छ्यापछ्याप्ती देखियो । एकै प्रकारको चाउचाउ खाइरहेका नेपाली उपभोक्तालाई ‘कोरियन हट स्पाइसी’ रामेनले स्वादै परिवर्तन गरिदियो । ट्वाक्क पिरो स्वाद चाउचाउ पारखीको जिब्रोमै बस्यो ।
बजार बिस्तार गरिरहेको रामेन चाउचाउ यशोदा ग्रुपको नजरमा पर्यो ।
‘के हामीले नेपालमै यस्तै चाउचाउ उत्पादन गर्न सकिदैन र ?’ यशोदा फुड्सका निर्देशक नरिश्वर पौडेलले साथीहरुसँग सल्लाह गरे, ‘हामीले यसबारेमा केही बुझौं ।’
बजार अध्ययन गर्न थाले ।
‘६ महिनासम्म उपभोक्ताले मन पराउने स्वाद र यसको बजारबारे बिस्तृत अध्ययन गर्यौं,’ पौडलले क्लिकमाण्डुसँग सुनाए, ‘हामी रामेनभन्दा राम्रो चाउचाउ नेपाली उपभोक्तालाई दिन चाहन्थ्यौं ।’
६ महिना लामो अध्ययनको निष्कर्ष आयो, ‘रामेनजस्तो उच्च गुणस्तरको चाउचाउ नेपालमै उत्पादन गर्न सकिन्छ ।’
उद्योग स्थापनामा विलम्ब गरेनन् । नेपाली चाउचाउ उद्योगमा लामो अनुभव भएका विज्ञहरुलाई ‘हायर’ गरे । बुटबल, पत्थरघाटमा ४ विगाह क्षेत्रफलमा चाउचाउ उद्योग स्थापना गरी शुरु गरे करेन्ट चाउचाउको उत्पादन ।
हुन त उनीहरुले त्यसअघि नै लाली नामको चाउचाउ उत्पादन गरिरहेका थिए । २० रुपैयाँ पर्ने उक्त चाउचालले बजारमा अपेकक्षाकृत सफलता हासिल गर्न सकेको थिएन ।
शुरुमा थोरै परिमाणमा चाउचाउ उत्पादन गरे र केही उपभोक्तामाझ लगे । यसको स्वाद, पिरो र यसमा प्रयोग भएको मसला कस्तो छ भनेर परीक्षण गर्न चाहन्थे उनीहरु ।
साथै गुणस्तरमा कुनै कमी नहोस् भन्नेमा सचेत थिए ।
उपभोक्ताले करेन्ट चाउचाउलाई मन पराए । सबैतिरबाट राम्रो प्रतिक्रिया आयो, ‘चाउचाउ नयाँ स्वादको मीठो छ ।’
केही समयको परीक्षणकालपछि व्यावसायिक उत्पादन शुरु भयो ।
नयाँ स्वादको चाउचाउलाई मुलुकभरका उपभोक्तामाझ पुर्याउन पनि नयाँनै तरिका अपनाए ।
‘स्वदेशी चाउचाउ सार्वजनिक गर्न परम्परागत स्वदेशी शैलीलाई किन नअपनाउने ?’ उनीहरुले सोचे, ‘यसको प्रचारलाई स्वदेशी बाजागाजा प्रयोग गरौं ।’
पूर्वको ताप्लेजुङबाट बाजागासहित चाउचाउ ‘लञ्चिङ’ शुरु भयो । चाउचाउ सार्वजनिक यात्रा मेचीदेखि महाकालीसम्म पुग्यो ।
‘यसले चाउचाउ जगतमा लहर ल्यायो,’ बुटवल उद्योग वाणिज्य संघको वाणिज्य उपाध्यक्षसमेत रहेका पौडेल भन्छन् ।
नेपालका एक मात्रै सूचिकृत डलर अर्बपति बिनोद चौधरीलाई अर्बपति बनाएको वाइवाइ चाउचाउले वर्षौंदेखि एकछत्र बजार कब्जा गरिरहेका बेला करेन्ट चाउचाउले अहिले बजार पिटिररहेको छ ।
वाइवाईलाई ‘धक्का’ दिनभन्दै कैयन चाउचाउ आए । कसैले सकेका छैनन् । मायोज चाउचाउ त हराएरै गयो ।
हट एण्ड स्पाइसी (पिरो) सेग्मेन्टमा भए पनि करेन्ट चाउचाउले समग्र बजारलाई प्रभाव पारिरहेको छ । सहरदेखि गाउँसम्म युवा पुस्ताको रोजाइमा पर्न थालेको छ करेन्ट चाउचाउ ।
कम्पनीले हाल महिनामा ३ लाख कार्टुन चाउचाउ उत्पादन गरिरहेको छ । एक कार्टुनमा २० वटा प्याकेट हुन्छन् । त्यसलाई हिसाब गर्ने हो भने महिनामा ६० लाख करेन्ट चाउचाउ उत्पादन भइरहेको छ । दिनको औषत हिसाब गर्दा २ लाख हुनआउँछ ।
‘बजारमा अहिले यो चाउचाउको ठूलो माग छ,’ पौडेलले भने, ‘बजारलाई पुर्याउन सकिएको छैन ।’
अहिले दुई वटा सेग्मेन्टमा करेन्ट चाउचाउ उत्पादन भइरहेको छ –‘टु एक्सएक्स’ र ‘करेन्ट हट एण्ड स्पासी’ ।
अहिले यसले हरेक पसल, भाटभटेनी र गाउँगाउँमा यो चाउचाउ पुगेको छ । पहिला सहर केन्द्रित थियो । अहिले बिस्तारै गाउँ गाउँमा पनि पुगेको छ । युवा, टिएनएजरले यस चाउचाउलाई धेरै मन पराएका छन् ।
नेपालमा मात्र होइन करेन्ट चाउचाउको माग विश्व बजारमा हुनथालेको छ । डेढ वर्षमै ८ वटा देशका विभिन्न भागमा करेन्ट चाउचाउ निर्यात भइरहेको छ । भारतको आछाम, ग्वाटी, सिलगुडीमा राम्रो निर्यात भइरहेको छ । त्यहाँ माग धेरै छ ।
त्यस्तै, अमेरिका, अष्ट्रेलिया, क्यानडा, जापान, नेदरल्याण्ड, भुटान र मलेसियामा निर्यात भइरहेको छ ।
‘नेपाली चाउचाउ विदेशमा बेच्न पाउँदा खुसी पनि लाग्दोरहेछ,’ उनी भन्छन् ।
छोटो समयमा यति धेरै लोकप्रिया हुनुमा नयाँ स्वाद र गुणस्तरीय उत्पादन भएको ठान्छन् पौडेल ।
‘जबसम्म गुणस्तरीय सामग्री हुँदैन, तबसम्म बजारमा लिन सकिदैन भन्ने मान्यता थियो,’ उनले भने, ‘गुणस्तरमा सम्झौता गरिएन ।’
गुणस्तर भयो भनेमात्र बजार लिन सकिन्छ भन्ने उनीहरुलाई विश्वास थियो ।
यसमा प्रयोग हुने मुख्य वस्तु हो, पिरो खुर्सानी । यो खुर्सानी गुणस्तरी र स्वास्थ्यका लागि हानी नहोस् भनेर स्वदेशकै खुर्सानी प्रयोग गरिरहेका छन् । पूर्वका अकबरेदेखि विभिन्न जिल्लामा उत्पादन भइरहेका खुर्सानी संकलन गरेर चाउचाउको लागि प्रयोग गरिरहेका छन् ।
‘यो निकै पिरो भए पनि स्वास्थ्यलाई असर गर्दैन,’ उनी भन्छन्, ‘यो पिरो खाँदा मात्रा पिरो स्वाद हो । स्वास्थ्यलाई असर गर्दैन ।’
अकबरे खुर्सानीमा धेरै तत्वहरु हुने र त्यसले स्वास्थलाई राम्रो हुने उनको तर्क छ । बजारमा पठाउँदा पनि ल्याव टेष्ट गरेरमात्र पठाउने गरिएको छ ।
त्यस्तै, यसमा प्रयोग हुने मसला पनि आफ्नै उद्योगमा उत्पादन गरिरहेका छन् । यसले अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा पनि चिनाउन सक्छ भनेर लागिरहेका छन् ।
‘हाम्रो लडाइ अहिले गुणस्तरमै हो,’ उनी भन्छन् ‘जब उपभोक्ताले मन पराउँछ भने कसैले रोकेर रोकिन्न ।’
पौडेललाई साथ दिने अन्य पार्टनरहरु पनि छन् । कमलकिशोर मालपानी, चुन्नुप्रसाद पौडेल, रघु घिमिरे, ऋषि भण्डारीको संयुक्त प्रयासले करेन्ट विदेशसम्म पुगिरहेको छ ।
स्वदेशी खुर्सानीको प्रयोग
करेन्ट चाउचाउको आकर्षण भनेको यसमा प्रयोग भएको पिरो हो । त्यही पिरोका कारण नै युवा पुस्तामाझ लोकप्रिय छ ।
चाउचाउमा प्रयोग भएको खुर्सानी स्वस्थ र गुणस्तरीय होस् भनेरनै उनीहरुले स्थानीय उत्पादनमात्र प्रयोग गरिरहेका छन् ।
‘हामीले स्वदेशी खुर्सानीमात्र प्रयोग गरिरहेका छौं,’ पौडेल भने, ‘त्यसको ल्याव परीक्षण गरेरमात्र प्रयोग गरिरहेका छौं ।’
उनीहरुले पूर्वका अकबरे खुर्सानीदेखि पश्चिममा किसानले उत्पादन गरेका खुर्सानी प्रयोग गर्छन् । ताप्लेजुङ, इलाम, पाँचथर, फिदिम, आठराई, बिर्तामोड, धनकुटा, हिलेलगायका क्षेत्रमा उत्पादन भएको खुर्सानी संकलन र खरिद गर्छन् ।
यता पश्चिमका जिल्लाहरु गुल्मी, अर्घाखाँची, पाल्पा, डोटी, कपुरकोटदेखि काठमाडौं, कालिमाटीका खुर्सानी खरिद गर्छन् ।
पाल्पा, अर्घाखाँची, गुल्मीका विभिन्न ठाउँमा करेन्ट चाउचाउका लागि भनेर खुर्सानी खेती भइरहेको छ ।
‘स्थानीय उत्पादन भएपछि गुणस्तरीय पनि हुन्छ,’ पौडले भन्छन्, ‘यसले रोजगारी सृजना पनि गर्छ ।’
यसले खुर्सानी आयातलाई पनि केही घटाएको छ ।
पाल्पा मदनपोखरामा सहकारीमार्फत् ६–७ वटा कृषक समूहले ठूलो क्षेत्रफलमा करेन्ट चाउचाउका लागि भनेर खुर्सानी खेती गरिरहेका छन् ।
अर्घाखाँची, गुल्मीमा पनि यस्तै समूहले खुर्सानी खेती गरिरहेका छन् । कतिपय ठाउँमा खुर्सानी खेती गर्न उनीहरुले नै प्रोत्साहन गरिरहेका छन् । लगानीसमेत गरिदिएका छन् । आवश्यक बिउबिजनपनि उपलब्ध गराइरहेका छन् ।
‘जति पनि खुर्सानी उत्पादन गर्नुहुन्छ त्यो हामीले जिम्मा लिन्छौं भनेका छौं,’ पौडेलले भने, ‘बाँझो डाँडापाखामा खेती गर्न पाउँदा उहाँहरु उत्साहित हुनुहुन्छ ।’
यसमा प्रयोग हुने मसलाहरु पनि आफ्नै उद्योग त्रिमूर्तिबाट उत्पादन गरिरहेका आफ्नै सामान र आफ्नै उद्योग भएपछि गुणस्तरीय उत्पादन गर्न सहज भएको छ ।
बाग्लुङदेखि गुल्मी हुँदै बुटबल आएर जमेको यशोदा फुड्स
नरिश्वर पौडेल सानै हुँदा उनका बुबाले बाग्लुङमा पसल गर्नुहुन्थ्यो । बिस्तारै गाउँमा मोटरबाट पुग्यो । मोटरबाटोले बाग्लुङलाई गुल्मीसँग जोड्यो ।
मोटरबाटोसँगै पौडेल परिवारको व्यवसाय पनि बिस्तार भयो । बाग्लुङबाट व्यापार गर्न गुल्मीको चोरकाटे, रुपाकोट, बरगोट, क्वान्टिखरा, शान्तिपुरमा पुगे पौडेल परिवार ।
‘गाउँमा हामीले धेरै मेहनत गरेर व्यवसाय गरेका थियौं,’ उनी भन्छन्, ।
व्यवसाय फस्टाउँदै गयो । आम्दानीको स्रोत बढेपछि पौडेल परिवार बुटबल झरे । नरिश्वरका तीन भाइ नले विभिन्न सामानको वितरक बने ।
डाबर नेपाल, नेपाल चिया विकास निगम, चाउचाउ, अगरबत्ती, साबुन, बिस्कुटलगायतको एक दर्जन सामनको वितरक भएर बेच्न थाले ।
उनका दाजुले होलसेल पसल शुरु गरे ।
व्यापार राम्रै हुँदै थियो । त्यही बेला नरिश्वरका दाजु पर्ने कमलकिशोर मालपानीले सुझाए, ‘व्यापारमात्र गरेर हुँदैन, उद्योगतिर लाग्नु पर्छ ।’
उनलाई पनि लाग्यो आफ्नै ब्रान्डमा सामान उत्पादन गरियो भने नाम र दाम दुबै हुन्छ । त्यो सधैभरीका लागि आफ्नै हुन्छ ।
पसल र वितरक कम्पनीलाई हटाउँदै गए र शुरु गरे सोना प्याकेजिङ उद्योग । बिस्तारै अन्य कम्पनी र ब्रान्ड पनि थप्दै गए । सोना मल्टिलियर, यशोदा फुड्स, त्रिमूर्ती, त्रिमूर्ती इन्ड्रष्ट्रिज स्थापन गरे ।
जसबाट र्यापर, सुफ करेन्ट चिया, करेन्ट मसला, करेन्ट चाउचाउ, लाली चाउचाउलगायतका थुप्रै सामान उत्पादन गरिरहेका छन् । यी सबै उद्योगमा अहिले ३ हजार ५ सयभन्दा धेरैले रोजगार पाएका छन् ।
नरिश्वरको व्यापार बिस्तार रोकिएको छैन । उत्पादनमूलक उद्योगमा काम गरिरहेका उनले पर्यटन क्षेत्रमा पनि हात हालेका छन् ।
भर्खरमात्र ‘सेफ्रन’ नामको पाँचतारे होटलको शिलन्यास गरिसकेका छन् ।
‘अबको तीन चार वर्षमा यो सञ्चालनमा आउँछ,’ उनले सुनाए ।
प्रतिक्रिया