काठमाडौं । यात्रा भनेपछि हुरुक्कै हुन्छन्, आशीष श्रेष्ठ । अझ हिमाली क्षेत्रमा उनको विशेष रुची छ । उनलाई यो घुमघाममा सँधै साथ दिन्छन् साथी अभिषेक पाण्डेले ।
काठमाडौं जेम्स स्कुल पढेका दुई साथी कलेज पढ्नेक्रममा भने छुट्टिए । आशीष न्युरो साइन्स पढ्न अमेरिका गए भने अभिषेक बिजनेस पढ्न सिंगापुर ।
कलेज सकेर नेपाल फर्किएपछि पुन मिलन भएका दुई साथीहरु हिमालको यात्रामा निस्किए ।
सगरमाथा क्षेत्र, अन्नपूर्ण वेस क्याम्प, अन्नपूर्ण सर्किट, मनास्लु, मकालु, बरुणजस्ता धेरै हिमाली क्षेत्र घुमे ।
घुम्ने क्रममा धेरैभन्दा धेरै जानकारी लिन चाहन्थे । तर, उनीहरुले खोजेको सूचना पाउन गाह्रो थियो । ठाउँ देखे पनि त्यहाँको पूर्णजानकारी पाउन गाह्रो थियो । होटलको नम्बर पाउनसमेत उनीहरुलाई हम्मे पर्थ्यो ।
‘हामीले घुमेको ठाउँ, त्यहाँको होटल, प्राकृति कुराको बारेमा जानकारी लिन निकै गाह्रो पर्थ्यो,’ आशीष भन्छन्, ‘यस्तो जानकारी त घुम्न आउने पर्यटकले सजिलै पाउनु पर्ने हो जस्तो लाग्यो ।’
त्यसरी जाने पर्यटकलाई अनिवार्यरुपमा चाहिने भनेको त्यस ठाउँको बारेमा विस्तृत लेखिएको सामग्री हो । जुन पढेर पर्यटक सबै कुरा जानकारी पाउन सकून र एक्लै घुम्न सकून् ।
यस्तो ग्याप देखेका दुई साथीले घुम्दाघुम्दै ती क्षेत्रको बारेमा कन्टेनहरु बनाउन थाले । त्यो कन्टेनलाई आफ्नो वेवसाइटमा राख्न शुरु गरे ।
गफ गर्दागर्दै, घुम्दाघुम्दै काम शुरु भयो र जन्मियो ‘हनिगाइड’ ।
उनीहरुले मोबाइल एप र वेवसाइटमा हिमाली क्षेत्रका ठाउँ, कला सस्कृति, घुम्ने ठाउँको बारमो विभिन्न कन्टेनहरु बनाएर राख्न थाले ।
सन् २०१५ को शुरुबाट यसरी कन्टेन बनाएर वेवसाइटमा राख्न शुरु गरेका थिए । त्यस लगत्तै भुकम्प गयो । सन् २०१५ को अक्टोबरमा एप सार्वजनिक गरेर विभिन्न जानकारीहरु राख्न थाले ।
कन्टेनबाट मात्र आम्दानी आउन गाह्रो थियो । ‘यसलाई थप व्यवसायिक बनाएर अगाडि बढाउने विचार गर्यौं हामीले,’ आशीष भन्छन्, ‘सन् २०१८ देखि डिजिटाइजको काम शुरु गरेका हौं ।’
उनीहरु सगरमाथा क्षेत्रमा घुमे । त्यहाँका होटलहरुलाई आफ्नो कुरा राखे । अनलाइनमा जोडियो भने ग्राहक सिधै आउन सक्छन् भनेर बुझाए ।
यसरी विस्तारै आफ्नो डिजिटल प्लेटफर्ममा सगरमाथा क्षेत्रका होटल, टुरिष्ट गाइड, पोर्टरहरुलाई जोड्दै गए । एयरलाइन्सहरुलाई पनि जोडे ।
आज हनिगाइड हिमाली क्षेत्रको पर्यटनलाई डिजिटाइज गर्न लागि परेको छ । अहिले सगरमाथा क्षेत्रमा केन्द्रित भएर काम गरिरहेको छ । अहिले सगरमाथा जाने पर्यटकमध्ये आठ सयदेखि हजार जना उनीहरुको प्लेटफर्म प्रयोग गरेर गइरहेको बताए।
‘यो अनलाइन ट्राभल एजेन्सी हो,’ आशीष भन्छन्, ‘जुन नेपालको माउन्टेन ट्राभलमा फोकस गरेर काम गरिरहेको छ ।’
सगरमाथा क्षेत्रका झन्डै ३ सय होटलहरु उनीहरुको प्लेटफर्ममा उपलब्ध छन् । त्यस्तै लुक्लाका झन्डै ५० गाइड र काठमाडौंमा १२० हाराहारीका ट्रेकिङ गाइडहरु जोडिएका छन् ।
उनीहरुको प्रोफाइल राखिएको हुन्छ । पर्यटकले आफूले चाहेको गाइड छान्न सक्छन् ।
‘हनिगाइड टु द माउन्टेन भनेरर हामी लागिरहेका छौं,’ उनी भन्छन्, एभरेष्टमा जाने पर्यटकमध्ये पहिलो चरणमा कम्तिमा १० प्रतिशत हिस्सा लिन योजनासहित अघिबढेका छन् ।
उनीहरुले त्यस क्षेत्रको पर्यटनलाई डिजिटाइज गरिरहेका छन् । सगरमाथा क्षेत्र हरेक कुरालाई अनलाइनमा जोडेका छन् । त्यहाँको प्रकृति, कला, संस्कृति, रहनसहन, हेर्न सकिने प्राकृतिक सुन्दरता सबै कुरा अनलाइनमा जानकारी गराएका छन् ।
‘हामीले त्यस क्षेत्रको कुन कुन फूल हेर्न सकिन्छ भन्नेसम्मको विस्तृत जानकारी अनलाइनमा उपलब्ध गराएका छौं,’ आशीष भन्छन् ।
साथै, त्यस क्षेत्रमा उपलब्ध सम्पूर्ण होटल, टुरिष्ट गाइड, भरियाहरुलाई वेवसाइटमा जोडेका छन् ।
यो कामले त्यस क्षेत्रमा पर्यटकको संख्या वृद्धि गर्न सहयोग हुने छ भने त्यहाँको पर्यटनलाई डिजिटाइज हुनेछ ।
यसले सेवा उपलब्ध गराउने होटल, रेष्टुरेन्ट, गाइड, भरिया वा पर्यटकीय क्षेत्रका व्यवसायीले धेरै फाइदा लिन सक्छन् । यो सुविधाले विदेशबाट आउने पर्यटक सिधै मोबाइल एप वा वेवसाइटमा जोडिएर त्यसक्षेत्रमा पुग्न सक्छन् । पर्यटकहरु विभिन्न तहमा गर्नु पर्ने झन्झट पनि हट्ने भयो ।
उनीहरुले उपलब्ध गराएको अर्को सेवा भनेको ‘फ्लाइट बुकिङ’ हो ।
त्यस्तै, ट्राभल प्याकेज पनि उपलब्ध गराएका छन् ।
‘हामीले इच्छुक पर्यटकलाई प्याकेज पनि उपलब्ध गराएका छौं,’ उनी भन्छन्, ‘हामीसँग आएपछि एभरेष्ट बेस क्याम्पको प्याकेज नै किन्नु पर्छ भन्ने छैन । फ्लाइट बुक गरे पनि भयो । त्यो पनि नगरे त्यहाँको जानकारीमात्र पनि लिन सकिन्छ ।’
वार्षिक आठ सयदेखि एक हजार पर्यटक उनीहरुको माध्यमबाट सगरमाथा क्षेत्रमा गइरहेका छन् । यो ठूलो नम्बर नभए पनि राम्रो शुरुवात भएको उनी बताउँछन् ।
‘यो एक मोडल हो । यसबाट काम गर्न सकिन्छ भन्ने भइसकेको छ,’ उनी भन्छन् ।
नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा सूचना तथा सञ्चार प्रविधि (आइसीटी)को प्रयोग कस्तो छ ? विश्वको र्याकिङ हेर्ने हो भने ‘आइसीटी युजन इन ट्राभल’मा नेपालको विश्वका १३० मुलुकपछि छ ।
नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा सूचना प्रविधि (आइसीटी) को प्रयोग हुन सकेको छैन । यसको अर्थ के हो भने नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा सूचना प्रविधिको प्रयोग हुन सकेको छैन । यसमा धेरै ठूलो ग्याप छ ।
प्राकृतिक सुन्दरताले परिपूर्ण देश हुँदाहुँदै नेपालमा पर्यटक किन आएका छैनन् त ? यसमा अनेक कारण होलान् तर एक ठूलो समस्या भनेको सूचना प्रविधि र टेक्नोलोजीको प्रयोग हुन नसक्नु पनि हो ।
कुनै देशको पर्यटकले नेपाल आउने निर्णय गरेपछि यहाँ घुम्ने र बस्ने ठाउँको बारेमा विस्तृतमा जानकारी लिन चाहन्छ । यहाँ कसरी आउने ? होटल बुकिङ, यात्रा प्याकेज, भुक्तानी र यहाँको बसाईंमा छुटाउन नहुने कुराहरु जस्तो अनेक कुरा विस्तृतमा लिन चाहन्छन् ।
यो सबै प्रकृयामा सूचना तथा सञ्चार प्रविधिले ठूलो भूमिका खेल्छ । नेपालको यही ठूलो ग्यापलाई पूरा गर्न भनेर खोलिएको कम्पनी हो हनिगाइड । हिमाली क्षेत्रमा आफ्नै खालका समस्या छन् । त्यहाँका होटल र स्थानीयको समस्यालाई समाधान गर्ने गरी प्रोडक्टहरु बनाए ।
एक करोड रुपैयाँ लगानी गरेर शुरु गरेको कम्पनीबाट सन्तुष्ट छन् आशीष ।
‘अझै पनि हामी अभ्यास गरिरहेका छौं,’ आशीष भन्छन्, ‘अझै धेरै काम गर्न बाँकी छ ।’
उनीहरुको हिमाली क्षेत्रमा फोकस गरेर काम गरिहेका छन् । नेपालमा उच्च पहाड तथा हिमालको पर्यटन क्षेत्रमा ठूलो सम्भावना हुँदाहुँदै पनि त्यसअनुसारको प्रचार हुन सकेको छैन । यसको प्रमुख कारण त्यहाँको पर्यटनलाई प्रविधिसँग जोड्न नसक्नु हो ।
‘हामीले यही कुरालाई समाधान गर्न हिमाली भेगलाई फोकस गरेर काम गरिरहेका छौं,’ आशीष भन्छन्, ‘यसको शुरुवात सगरमाथा क्षेत्राबाट गरेका छौं ।’
सगरमाथा क्षेत्रमा मात्र काम गरिरहेका उनले अन्य हिमाली भेगको पर्यटनलाई पनि डिजिटाइज गर्ने सोचमा छन् । तर, यसको लागि अझै केही समय लाग्ने उनको भनाइ छ ।
हिमाली क्षेत्रलाई डिजिटाइज गर्न विभिन्न समस्याहरु छन् । पहिलो कुरा त सबै ठाउँमा इन्टरनेट छैन । डिजिटल पूर्वाधार नहुँदा उनीहरुको काम बाधा पुग्छ ।
सगरमाथा क्षेत्रको अनुभवबाट सिक्दै अन्य ठाउँको योजना बनाउने उनले बताए ।
आफ्नो प्यासनलाई प्रोजेक्टका रुपमा अगाडि बढाएका आशीष र अभिषेक अहिले व्यवसायीकरुपमा अगाडि बढिरहेका छन् ।
न्युरो साइन्स पढ्न अमेरिका पुगे पनि आशीषको मन नेपालको हिमाली भेगमा थियो । हिमाली भेगमा घुम्ने उनको भित्री मनले यतै डोहोर्यायो ।
किन हनिगाइड नाम राखियो ?
उनीहरु पर्यटक र सेवा उपलब्ध गराउनेबीचमा सम्बन्ध स्थापित गराउँछन् । त्यसैले त ‘हनिगाइड’को जस्तो सम्बन्ध रहेको उनी बताउँछन् ।
हनिगाइड एक चरा हो । जसले मह काड्ने व्यक्तिलाई भिरपाखामा रहेको मौरीको चाकालाई देखाइदिन्छ । मह काढ्ने व्यक्तिलाई बाटो देखाउँदै लैजान्छ ।
उक्त व्यक्तिले मह काढ्छ र खान्छ । केही रहलपहल रहेको मह उक्त चराले खान्छ ।
‘हामी पनि हनिगाइड चरा जस्तै हो,’ आशीष भन्छन्, ‘पर्यटकलाई होटल वा पर्यटकीय क्षेत्रमा पुर्याउँछौं । उनीहरु व्यवसाय गर्छन् । हामीले केही कमिसन पाउँछौं ।’
नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा सूचना तथा सञ्चार प्रविधि (आइसीटी)को प्रयोग कस्तो छ ? विश्वको र्याकिङ हेर्ने हो भने ‘आइसीटी युजन इन ट्राभल’मा नेपालको विश्वका १३० मुलुकपछि छ ।
नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा सूचना प्रविधि (आइसीटी) को प्रयोग हुन सकेको छैन । यसको अर्थ के हो भने नेपालको पर्यटन क्षेत्रमा सूचना प्रविधिको प्रयोग हुन सकेको छैन । यसमा धेरै ठूलो ग्याप छ ।
प्राकृतिक सुन्दरताले परिपूर्ण देश हुँदाहुँदै नेपालमा पर्यटक किन आएका छैनन् त ? यसमा अनेक कारण होलान् तर एक ठूलो समस्या भनेको सूचना प्रविधि र टेक्नोलोजीको प्रयोग हुन नसक्नु पनि हो ।
कुनै देशको पर्यटकले नेपाल आउने निर्णय गरेपछि यहाँ घुम्ने र बस्ने ठाउँको बारेमा विस्तृतमा जानकारी लिन चाहन्छ । यहाँ कसरी आउने ? होटल बुकिङ, यात्रा प्याकेज, भुक्तानी र यहाँको बसाईंमा छुटाउन नहुने कुराहरु जस्तो अनेक कुरा विस्तृतमा लिन चाहन्छन् ।
यो सबै प्रकृयामा सूचना तथा सञ्चार प्रविधिले ठूलो भूमिका खेल्छ । नेपालको यही ठूलो ग्यापलाई पूरा गर्न भनेर खोलिएको कम्पनी हो हनीगाइड ।
हिमाली क्षेत्रमा आफ्नै खालका समस्या छन् । त्यहाँका होटल र स्थानीयको समस्यालाई समाधान गर्ने गरी प्रोडक्टहरु बनाए ।
एक करोड रुपैयाँ लगानी गरेर शुरु गरेको कम्पनीबाट सन्तुष्ट छन् आशीष ।
‘अझै पनि हामी अभ्यास गरिरहेका छौं,’ आशीष भन्छन्, ‘अझै धेरै काम गर्न बाँकी छ ।’
उनीहरुको हिमाली क्षेत्रमा फोकस गरेर काम गरिहेका छन् । नेपालमा उच्च पहाड तथा हिमालको पर्यटन क्षेत्रमा ठूलो सम्भावना हुँदाहुँदै पनि त्यसअनुसारको प्रचार हुन सकेको छैन । यसको प्रमुख कारण त्यहाँको पर्यटनलाई प्रविधिसँग जोड्न नसक्नु हो ।
‘हामीले यही कुरालाई समाधान गर्न हिमाली भेगलाई फोकस गरेर काम गरिरहेका छौं,’ आशीष भन्छन्, ‘यसको शुरुवात सगरमाथा क्षेत्राबाट गरेका छौं ।’
सगरमाथा क्षेत्रमा मात्र काम गरिरहेका उनले अन्य हिमाली भेगको पर्यटनलाई पनि डिजिटाइज गर्ने सोचमा छन् । तर, यसको लागि अझै केही समय लाग्ने उनको भनाइ छ ।
हिमाली क्षेत्रलाई डिजिटाइज गर्न विभिन्न समस्याहरु छन् । पहिलो कुरा त सबै ठाउँमा इन्टरनेट छैन । डिजिटल पूर्वाधार नहुँदा उनीहरुको काम बाधा पुग्छ ।
सगरमाथा क्षेत्रको अनुभवबाट सिक्दै अन्य ठाउँको योजना बनाउने उनले बताए ।
आफ्नो प्यासनलाई प्रोजेक्टका रुपमा अगाडि बढाएका आशीष र अभिषेक अहिले व्यवसायीकरुपमा अगाडि बढिरहेका छन् ।
न्युरो साइन्स पढ्न अमेरिका पुगे पनि आशीषको मन नेपालको हिमाली भेगमा थियो । हिमाली भेगमा घुम्ने उनको भित्री मनले यतै डोहोर्यायो ।
प्रतिक्रिया