अनुसन्धानको निष्कर्ष छ- अस्ट्रेलियाबाट नेपाल रकम पठाउन चाहनेको रकम उतै संकलन गर्ने र क्रिप्टोकरेन्सी बनाएर तस्करलाई भुक्तानी गर्ने तथा नेपालमा सुन बेचेको पैसा दुई वालेट कम्पनीको बैंक खातामा जम्मा गराएर एजेन्टमार्फत् नगद वा बैंकखातामार्फत् सम्बन्धित आफन्तको खातामा पठाइदिने गरिएको छ ।
काठमाडौं । ब्रेक शुमार्फत् भएको सुन तस्करीबारे भइरहेको दोस्रो चरणको अनुसन्धान क्रिप्टोकरेन्सी र हुन्डीसम्म पुगेको छ । अवैध सुन र हुन्डीको रकम भुक्तानीमा नेपालका दुई भुक्तानी सेवा प्रदायक कम्पनी पेवेल र सजिलो पे प्रयोग भएको निष्कर्षमा प्रहरी पुगेको छ ।
नेपाल प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युराले गरिरहेको अनुसन्धानको क्रममा यी दुई भुक्तानी सेवा प्रदायकका केही सञ्चालक र केही उच्च पदस्थ कर्मचारी पक्राउ पनि परेका छन् । उनीहरुमाथि गरिएको सोधपुछ र कम्पनीबाट मगाएको विवरण अध्ययन गर्दा पनि दुई कम्पनीबाट १ खर्ब २३ अर्ब रुपैयाँबराबरको भुक्तानी भएको सीआईबीको अनुसन्धानबाट खुलेको छ ।
सोमबारसम्म प्रहरीले पेवेका अध्यक्ष भिमप्रसाद तिमल्सिना, डीसीईओ प्रज्ज्वल आचार्य र लेखाप्रमुख सुरज शम्शेर जवरा, सजिलो पेका सञ्चालकद्वय फुनसुन डाग्पा अथुपछाङ खम्पा र सुशील जाकिबञ्जा, सीईओ काश्यप मानन्धर, जेके मनि ट्रान्स्फरका सञ्चालक लालबहादुर कुँवर र पशुपति ट्रेड कन्सर्नका सञ्चालक अरुण कुमार यादवलाई पक्राउ गरिसकेका छ ।
तर, पक्राउ पर्नेको सूचीमा मास्टरमाइन्डद्वय सजिलो पेका अध्यक्ष सुनिल जाकिबञ्जा र पेवलका सीईओ सत्येन्द्र श्रेष्ठ भने छैनन् ।
सुनको भुक्तानीमा पेवेल र सजिलो पेको संलग्नता पनि रोचक छ । अनुसन्धानको क्रममा २०८० वैशाख १२ गतेदेखि २०८१ जेठ २१ गतेसम्म पेवेलको वालेटमा ८६ अर्ब १७ करोड ११ लाख ५३ हजार २ सय ५३ रूपैयाँ बराबरको ई-मनी क्रेडिट भएको देखिएको छ । जसमध्ये सबैभन्दा बढी ६१ अर्ब ५० करोड रुपैयाँ त भौचर डिपोजिटबाट भएको छ । बाँकी कारोबारका लागि सेटलमेन्ट खाता बाइपास गरिएको छ ।
यसैगरी २०७८ जेठ २ गतेदेखि २०८१ जेठ २१ गतेसम्म सजिलोपेको वालेटमा कुल ३६ अर्ब ९४ करोड ३५ लाख ७५ हजार २४७ रूपैयाँ बराबरको ई–मनी लोड भएकोमा सबैभन्दा बढी भौचर अपलोड गरी १९ अर्ब ४६ करोड २५ लाख ७३ हजार ७ सय ८५ रूपैयाँ बराबरको क्यास इन गरेको देखिएका छ ।
अवैध सुन कारोबारबाट प्राप्त तथा स्रोत नखुलेको रकम पेवेल नेपाल र सजिलो पे पेमेन्ट सर्भिसेजको खातामा निक्षेप, रकमान्तर, स्थानान्तरण, भुक्तानी र फस्र्योट भएको देखिएको छ । उनीहरुले नेपाल राष्ट्र बैंकको स्वीकृति बिना एजेन्टमार्फत नगद कारोबार गरेका छन् भने डिपोजिट गरेको बैंक भौचर नै भुक्तानीको उपकरणको रूपमा प्रयोग गरेका छन् ।
सजिलो पे र पेवेलले कुमारी बैंकमा रहेको सेटलमेन्ट खातामा रहेको भन्दा अधिक ई-मनी जारी गरेको अनुसन्धानको क्रममा खुलेको छ ।
उनीहरुले बिना रकम मौज्दात ई-मनी जारी गरेको पाइएको छ भने नेपाल राष्ट्र बैंक भुक्तानी प्रणाली विभागमा दैनिक र मासिक रूपमा पेस गर्नुपर्ने विवरणमा गलत तथ्यांक पेस तथा विवरण लुकाएको पाइएको छ ।
यसैगरी सेटलमेन्ट एकाउन्ट बाहेक अन्य खाताबाट पनि ई-मनी जारी गरी कारोबार गरेको पाइएको छ ।
सुन तस्करीको भुक्तानी कार्यमा नेपाली रुपैयाँलाई यूएसडीटी नामक क्रिप्टोकरेन्सीमा परिणत गर्न नसकेको स्थितिमा सजिलो पे र पेवेलमार्फत् भुक्तानी हुने गरेको देखिएको छ ।
अनुसन्धानको निष्कर्ष छ, अस्ट्रेलियाबाट नेपाल रकम पठाउन चाहनेको रकम उतै संकलन गर्ने र क्रिप्टोकरेन्सी बनाएर तस्करलाई भुक्तानी गर्ने तथा नेपालमा सुन बेचेको पैसा दुई वालेट कम्पनीको बैंक खातामा जम्मा गराएर एजेन्टमार्फत् नगद वा बैंकखातामार्फत् सम्बन्धित आफन्तको खातामा पठाइदिने गरिएको छ ।
सुन तस्करीमा संलग्न शिवकुमार शर्राफ र राजु खत्रीबीचको ह्वाट्सएपको कुराकानीमा रकम जम्मा गर्ने व्यक्तिको नाम स्पष्टसँग र जम्मा गर्दा स्रोत ‘रेमिट्यान्स’ लेख्न निर्देशन दिएको अडियो फेला परेको थियो । उनीहरुले ‘पेवेल वा सजिलोमा राख्ने हो ?’ भन्ने किसिमको कुरा गरेका थिए ।
यी कम्पनीले आफूले रेमिट्यान्स भित्र्याउने गरेको दाबी गदै आएका छन् । तर, वित्तीय विवरण अध्ययन गर्दा कुल व्यवसायको ११.७ प्रतिशतमात्र रकम रेमिट्यान्समार्फत् भित्रिएको देखिएको छ । यस्तै ८३ प्रतिशत रकम भौचर प्रयोग गरेको प्राप्त भएको पाइएको छ ।
यसबारे उनीहरुले नेपाल राष्ट्र बैंकलाई समेत गलत रिपोर्टिङ गरेका थिए ।
पेवेल नेपालका सिनियर कर्मचारीले एजेन्टलाई टेलिफोनमार्फत् क्रिप्टो, चोरी र वैदेशिक रोजगारीको पैसा नलिन निर्देशन दिन्थे । बाँकी जस्तो सुकै पैसा पनि स्वीकृत गर्दा हुन्छ भन्ने बयान एजेन्टहरुले दिएका छन् ।
०००
यी सबैका केन्द्रमा रहेका सत्येन्द्र श्रेष्ठ र सुनिल जाकिबञ्जालाई प्रहरीले पक्राउ गर्न नसक्नु उनीहरुको धन्दाभन्दा पनि बढी आश्चर्यको विषय हो । किनकी जाकिबञ्जालाई जानकारहरुले नेपालको हुन्डी पनि भन्छन् । अर्कातर्फ श्रेष्ठ अन्य भुक्तानी सेवा प्रदायकका सञ्चालक र उच्च पदस्थ कर्मचारीलाई आफ्नो कम्पनीले पछिल्लो समय ‘निकै नै नाफा गरिरहेको’ र सबैभन्दा बढी कारोबार गर्ने वालेट बनेको सुनाउँथे । यसैगरी आफ्नो सहयोग लिए सो कम्पनीलाई पनि नाफामा लगिदिने दाबी गर्थे ।
एक वर्षको अवधिमा पेवेल कारोबार रकमका आधारमा देशकै ठूलो भुक्तानी सेवा कम्पनी बनिसकेको थियो । कम्पनीको कारोबार दिन दुगुना रात चौगुना बढेको थियो । राष्ट्र बैंकबाट यो वृद्धिलाई नजरअन्दाज भइरहेको थियो ।
कुनै समय हुन्डी रकम व्यवस्थापनबाट अर्बौं रुपैयाँ कमाएका जाकिबाञ्जाको भुमिका झन् बढी शंकाष्पद छ । विभिन्न क्षेत्रमा विज्ञको काम गरिसकेका उनलाई चिन्नेहरुले हुन्डीको किङ पनि भन्छन् ।
जाकिबाञ्जा एक दशकअघि मनि ट्रान्स्फर कम्पनी चलाउँथे । सो कम्पनीले मध्यपूर्वबाट नेपाल पैसा भित्र्याउँथ्यो । उनले त्यतिबेलैदेखि हुन्डी सिकेका हुन् । तर, रेमिट्यान्सका नाममा व्यवसाय भद्रगोल भएपछि उनले भुक्तानी सेवा प्रदायक कम्पनी खोले ।
केन्द्रीय बैंकले सजिलो पेलाई २०७७ चैत १७ गते इजाजतपत्र दिएको छ । सुरुमा एउटा नामको वालेट चलाउन भन्दै राष्ट्र बैंकमा आवेदन दिएपनि पछि इजाजतपत्र पाउनुअघि नाम फेरेर सजिलो पे बनाइको थियो ।
जाकिबाञ्जा पेशाले चार्टर्ड एकाउन्टेन्ट हुन् । नेपाल चार्टर्ड एकाउन्टेन्ट संस्थाको पूर्व काउन्सिल सदस्यसमेत रहेका ज्याकिबाञ्जाको अनुभव लगानी, लेखापरीक्षण तथा बैंकिङ क्षेत्रमा काम गरेको छ । उनी दुरसञ्चार, सूचना प्रविधि, पूर्वाधार र जलविद्युत् क्षेत्रका विज्ञसमेत हुन् ।
जाकिबाञ्जाले डिजिटल भुक्तानी सेवा प्रदायक सजिलोपेसमेत एक आईटी तथा सफ्टवेयर विकास कम्पनी, ई–कमर्स प्लेटफर्म तथा अन्य डिजिटल सेवा चलाउँछन् । उनी नेपाल दुरसञ्चार प्राधिकरण र विभिन्न बैंकको परामर्शदाता हुन् ।
पछिल्लो समय उनी हुन्डीकै मार्केटिङ गर्न तथा रकम संकलन गर्न सिंगापुर पुगेको स्रोतको भनाइ छ ।
जाकिबाञ्जाले नेपाल पैसा पठाउन चाहनेको रकम विदेशमा संकलन गर्थे । सो काम उनका एजेन्टमार्फत् हुन्थ्यो । सो रकम नेपाल नपठाइ उतै सेटल गरिन्थ्यो । नेपालमा रकम भुक्तानी गर्न अवैध गतिविधिबाट आर्जित रकम प्रयोग हुन्थ्यो । त्यस्तो रकम स–सानोे अंशमा सजिलो पेको विभिन्न बैंकमा रहेको खातामा जम्मा हुन्थ्यो । त्यसपछि कनेक्ट आईपीएस प्रयोग गरी सजिलो पेको सेटलमेन्ट खातामा ट्रान्स्फर गरिन्थ्यो । सेटलमेन्ट खाताबाट वालेटको एजेन्टकहाँ पठाइन्थ्यो । एजेन्टले सम्बन्धित व्यक्तिलाई पैसा भुक्तानी गरिदिन्थे ।
०००
जाकिबाञ्जालाई नजिकबाट चिन्नेहरुका अनुसार उनले केही समयअघि मात्रै नेपाल आएर सीआईबीसमक्ष सरेन्डर (आमत्मसमर्पण) गरेका छन् ।
तर, सोमबार सीआईबीले उनलाई सार्वजनिक गरेन । यति ठूलो रकमको अवैध धन्दामा संलग्न जाकिबाञ्जाबारे सीआईपी प्रमुख श्याम ज्ञवादीसमेत प्रहरी अधिकारीहरु एक शब्द पनि बोलेनन् । सीआईबी प्रमुख ज्ञवालीले बाँकी फरार प्रतिवादी पक्राउ परेपछि थप विषय उजागर हुने बताएपनि जाकिबञ्जाको अवस्थाबारे जानकारी गराएनन् ।
बाँकीलाई पक्राउ गरी सार्वजनिक गर्ने प्रहरी जाकिबाञ्जाबारे मौन रहनु आफैंमा प्रश्नको विषय हो ।
प्रतिक्रिया