काठमाडौं । राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकको प्रमुख कार्यकारी अधिकृत भएपछि शाखा भ्रमणको क्रममा एक पटक जलेश्वर शाखा पुगेका थिए किरणकुमार श्रेष्ठ। शाखा कार्यालय १२ कोठे भवनमा सञ्चालनमा थियो । जसमा ६ वटा कोठा भने पुराना कागजपत्रले भरिएका थिए ।

‘दुई चार वर्षपछि कागज जति भित्र र मान्छे सबै बाहिर हुन्छ,’ श्रेष्ठ ठट्टा गर्दै भने ।

वाणिज्य बैंकका कोठाहरु कागजपत्रले भरिएको व्यथा जलेश्वरको मात्र थिएन । ५७ वर्ष पुरानो राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकका धेरै शाखामा २०औं वर्षदेखि कागजपत्र, ढड्डा, लेजर, साइकल, मोटरसाइकल, हिटरजस्ता पुराना वस्तुहरु थिए ।

सरकारी कागजपत्र र ग्राहकका खातापाता कसले फाल्ने आँट गरोस् ? एक दृढ सीईओको आवश्यकता थियो । त्यही बेला २०७३ मा राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक प्रवेश गरे, किरणकुमार श्रेष्ठ ।

सीईओ भएपछि श्रेष्ठले एउटा अभियान चलाए, ‘क्लिन आरबीबी, स्मार्ट आरबीबी’।

आर्थिक वर्ष २०७४/७५ र २०७५/७६ मा चलेको यो अभियानले दुई वर्षमा कागजमुक्त बन्यो, राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक । उनी राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक छिरेको तेस्रोवर्ष देशभरका शाखा सञ्जाल पूर्णरुपमा कागजमुक्त भए ।

‘मैले ऋण दिन, निक्षेप संकलन गर्ने जस्तो बैंकको मात्र काम गरेको छैन,’ श्रेष्ठ भन्छन्, ‘कागज धुल्याउनेदेखि स्मार्ट बैंक बनाउने काम गरिरहेको छु ।’

उनले चलाएको अभियानबाट उत्साहित भएर हरेक शाखाहरुले कागज हटाउने प्रतिस्पर्धा नै गरे । जसका कारण दुई वर्षमा २०औं वर्षदेखि थन्किएका टनका टन कागजपत्र बैंकबाट निकालिए ।

केही कारणले भरतपुर, गजुरी र काठमाडौंका दुई शाखामा यस्ता कागज हटाउन बाँकी छ । यहाँबाट पनि चाँडै हटाइने उनी बताउँछन् ।

२०२२ साल माघमा स्थापना भएको राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक झन्डै चार दशकसम्म ढड्डामा चल्यो । हजारौं ग्राहकका खाता त्यही ढड्डाबाट चल्थे । पुस या असारको अन्त्यको ब्याज निकाल्न एक महिना अघिदेखि हिसाब गर्न थाल्नुपर्थ्यो ।

ठूल्ठूला हिसाब यताउता भए पुनः गरिन्थ्यो । सानोतिनो भयो भने त्यत्तिकै । हातले गर्ने हिसाब किताब कति बिग्रन्थ्यो, कति छुट्थ्यो पत्तो हुँदैन थियो ।

कतिसम्म भने एउटा खाता सञ्चालन गर्न ५–६ जना मान्छे चाहिन्थ्यो । वर्षौंसम्म ढड्डामा चलेको बैंकमा २३ वर्षपछि डिजिटलाइज अभियान चल्यो । त्यो अभियानबाट ति ढड्डा र लेजर कोठामा थन्किए । ती कागज वर्षौंसम्म रहे । जसलाई श्रेष्ठले हटाएर हजुरबुबाको पालाको बैंक भनेर चिनिने राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक आज डिजिटल बैंकमा रुपान्तरण गराए । जसले अहिले निजी क्षेत्रसँग प्रतिस्पर्धा गरिरहेको छ ।

सबैभन्दा धेरै नाफा कमाउन सफल वाणिज्य बैंकसँग ३६ लाख ग्राहक छन् । कुल कारोबारको ४० प्रतिशत काम डिजिटल हुन्छ । बैंक ग्रामीण र दूरदरजासम्म फैलिएको छ । जसले गर्दा डिजिटल कारोबार फैलाउन चूनौतीपूर्ण छ ।

सहरी र सहरउन्मुख क्षेत्रमा डिजिटल कारोबार धेरै राम्रो भइरहेको छ । एटीएम, डेबिट कार्ड, क्रेडिट कार्ट, पस मेसिन, क्यूआर, मोबाइल बैंकिङ, इन्टरनेट बैंकिङ सबै प्रयोग भइरहेका छन् ।

१५ लाखभन्दा धेरै मोबाइल बैंकिङ सेवा प्रयोगकर्ता छन् भने २२ हजारभन्दा धेरैले इन्टरनेट बैंकिङ चलाइरहेका छन् । गत वर्षदेखि बैंकले क्रेडिट कार्ड प्रयोग शुरुवात गरेको छ ।

पीओएस प्रयोगमा शतप्रतिशतले वृद्धि भइरहेको छ, क्यूआर स्क्यान उत्साहजनक छ । अघिल्लो वर्षको तुलनामा क्यूआर प्रयोग ९२६ प्रतिशतले बढेर २३ हजार ५५० पुगेको छ ।

यसरी सम्भव भयो डिजिटल रुपान्तरण

२०४४ सालमा विश्व बैंकको सहयोगमा वाणिज्य बैंकमा ‘डिजिटल रुपान्तरण’ परियोजना सञ्चालनमा आयो । त्यहीबेला पहिलो पटक वाणिज्य बैंकमा ५ वटा कम्प्युटर किनियो । विशाल बजारको मुख्य कार्यालयमा यी कम्प्युटर राखियो ।

कम्प्युटरको प्रयोग हुन थालेसँगै २०४८ सालमा पहिलो पटक कम्प्युटर प्रोग्राम सञ्चालन गर्न थालियो । त्यो बेला मर्कनटाइलले पुमोरी सफ्टवयर बनाएको थियो । जुन डसबेस सिस्टममा बन्थ्यो । पुमोरी सफ्टवेयर विभिन्न बैंकमा लगाइएको थियो । निजी क्षेत्रको नबिल बैंकले मर्कनटाइलसँग मिलेर ‘न्याप्सिस’ भन्ने प्रोग्राम बनाएको थियो ।

इन्भेष्टमेन्ट बैंक, तत्कालीन ग्रीनलेज बैंकले पनि बाहिरबाट ल्याएर सफ्टवेयर प्रयोग गरिरहेका थिए ।

वाणिज्य बैंकमा कम्प्युटराइज गर्ने क्रममा २०५१ सालमा नेपाल राष्ट्र बैंकको ५० प्रतिशत सहयोगमा थप केही कम्प्युटर किनियो । ती कम्प्युटर केही शाखामा पठाइयो । जसबाट सरकारी कारोबारलाई अलि व्यवस्थित गर्ने काम भयो ।

तर, राष्ट्र बैंकमै प्रश्न उठ्यो, ‘कप्युटर चलाउने मान्छे नै छैनन्, किन कम्प्युटर किन्ने ?’ जनु कुरा स्वभाविकै थियो । वाणिज्य बैंकभित्र कम्प्युटर चलाउने जनशक्ति थिएन ।

त्यसपछि वाणिज्य बैंकले सात जना कम्प्युटर प्राविधिकलाई भर्ना गर्‍यो । जसमध्येका एक थिए, दिवेशप्रसाद लोहनी । उनी अहिले राष्ट्रिय वाणिज्य डीजीएम छन् ।

सात तहमा पाँच जना कम्प्युटर प्रोग्रामर र आठ तहमा २ जना कम्प्युटर व्यवस्थापक लिइएको थियो । कम्प्युटर व्यवस्थापकमा लिइएका दुईजनामध्ये एक जना हार्डवयर र एकजना सफ्टवयर हेर्ने थिए । सफ्टवेयर हेर्ने जिम्मा लिएका एकजना अन्तर्गत ५ जना प्रोग्रामरहरुले काम गर्न थाले । उनीहरुले कम्प्युटरसँगै वायरिङको काम पनि गर्न थाले । ‘बिस्तारै आन्तरिक व्यवस्थापनमा कम्प्युटरको प्रयोग हुन थाल्यो,’ लोहनी भन्छन्, ‘पाँच जनालाई पाँच क्षेत्रका प्रोग्राम बनाउन लगाइयो ।’

जस्तो इन्टरब्राञ्च रिकन्सिलियसन डिपार्टमेन्ट, एचआर, तलब अटोमेसन, हिसाब राख्ने, एसेस्ट लायवलिटीको प्रोग्राम बनाउन लगाइयो ।

२०५० सालतिर राष्ट्रिय कम्प्युटर केन्द्र भन्ने थियो । अहिले विज्ञान प्रविधि मन्त्रालय बसेको भवनमा रहेको राष्ट्रिय कम्प्युटर केन्द्रले वाणिज्य बैंकको सिस्टम बनाइदिएको थियो । पछि अहिले अख्तियार रहेको टंगालमा केन्द्रीय कार्यालय राखियो । जहाँ कम्प्युटर चलाउने पाँच जनाले काम गर्न थाले । त्योबेला विशाल बजार, भोटाहिटी र टेकु शाखामा मात्र कम्प्युटर राखिएको थियो । २०५३ सालमा सानोठिमी शाखा खुल्यो र ती पाँच जनाले उक्त शाखालाई कम्प्युटराइज गरे । त्यहाँ एक बैंकिङ सिस्टम अर्थात् होमग्रोन सफ्टवेयर लगाइयो ।

बैंकमा भर्ना भएका पाँच जना प्रोग्रामरले विकास गरेको सफ्टवेयर थियो, होमग्रोन । त्यो सफ्टवेयरबाट केही सीमित काम हुन्थ्यो । यस सफ्टवयरले चल्ती, बचत, मुद्दती खाताको काम गर्न सक्थ्यो । त्यसबाट अरु काम भने हुँदैन थियो ।

सानोठिमीमा विकास गरिएको होमग्रोन सिस्टमलाई त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय केन्द्रको शाखा, थापाथली शाखा र महाराजगन्ज शाखामा प्रयोगमा ल्याइयो । २०५४ सालमा कलंकीमा पनि कम्प्युटराइज गरेर होमग्रोन सफ्टवेयर लगाइयो ।
‘कम्प्युटर राखिएका शाखाहरुमा पनि साइडमा ढड्डा पनि प्रयोग हुन्थ्यो,’ लोहनी भन्छन्,‘शुरुको कारोबार ढड्डामा हुन्थ्यो र चेक भेरिफिकेसन र ब्यालेन्स भेरिफिकेसनको काम कम्प्युटरमा हुन्थ्यो ।’

२०५६ सालमा वित्तीय सुधार कार्यक्रम आयो । विश्व बैंक र डिफिटको सहयोगमा राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक, पाल बैंक लिमिटेड र नेपाल राष्ट्र बैंकको ‘रिस्टक्चरिङ’ गर्ने उद्देश्यले एक परियोजना शुरु भयो ।

यस परियोजनाको उदेश्य अकाउन्टलाई अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको मापदण्डअनुसार बनाउनेदेखि इन्टेग्रेटेड मोबिलिटी सोलुसन (एमआईएस) लाई बलियो बनाउने भन्ने थियो । यही परियोजनामा एमआईएस म्यानेजरको रुपमा क्यानडियन नागरिक प्योरान प्याट्रिक आएका थिए ।

यहीबीचमा विरानगर ड्राइपोर्टमा रहेको बैंक शाखामा कम्प्युटराइज गर्न थालियो । काठमाडौंका रहेका सिस्टमलाई नै लिएर त्यहाँ लगाइयो । काठमाडौं बाहिर पहिलो पटक शाखा कम्प्युटराइज गरिएको थियो ।

वित्तीय सुधार कार्यक्रम अन्तर्गत बैंकले ‘पुमोरी प्लस’ किन्यो । तर, यो सफ्टवेयर प्रयोगमा ल्याउन निकै गाह्रो भयो ।

बैंकको सबै कारोबार ढड्डामा थियो । एउटा अकाउन्ट सञ्चालन गर्न ५–६ जना मान्छे चाहिन्थ्यो । ‘त्यो अवस्थाको डाटालाई पुमोरी प्लसमा कसरी लैजाने ? समस्याहरुका पहाड थिए,’ लोहनी सम्झन्छन्, ‘शुरुवातका दिन निकै कठिन रहे ।’

पछि होमग्रोन सफ्टवयरलाई मोडिफाइ गरेर धेरै प्रकारको डिपोजिट लिन सकिने, विभिन्न ऋण लिन सकिने, सरकारी कारोबार, आन्तरिक शाखाको रेमिट्यान्स लिन सकिने बनाइयो । यही होमग्रो सफ्टवेयरमार्फत् एक शाखाको चेक अर्को शाखाले अटोमेसनका रुपमा गर्न सक्ने भयो ।

बैंकले २०६१ सालमा बानेश्वर र पुतलीसडकको शाखामा पुमोरी सञ्चालनमा ल्याउन सफल भयो । कतै होमग्रोन प्रयोग गर्न थालियो । त्यसपछि पुमोरी प्लस लगाउने प्रयास गरियो । पाइलट टेष्टिङको लागि पुमोरी प्लस विशाल बजार, बानेश्वर शाखा, ललितपुर शाखामा लगाइयो ।

पुमोरी प्लस लगाउँदा दुईवटा मोडल आयो । विशाल बजार, बानेश्वर जस्ता शाखामा पहिले नै हामग्रोन सफ्टवेयर लगाइएको थियो । त्यसबाट पुमोरी प्लसमा डेटा रुपान्तरण गर्नुपर्ने थियो ।

अर्को मोडल भनेको ढड्डामात्रै प्रयोग भइरहेको शाखाको डेटालाई सिधै पुमोरी प्लसमा लैजानु पर्ने भयो । ललितपुर शाखामा ढड्डामामात्रै काम भइरहेको थियो । त्यहाँ ढड्डामा रहेको डेटालाई सिधै पुमोरीमा अपडेट गर्नुपर्ने भयो ।

होमग्रोन सफ्टवेयर चलेको शाखामा डेटा रुपान्तरणको लागि केही सहज थियो । मर्कनटाइलले डेटा रुपान्तरणका लागि सफ्टवेयर अपडेट गरेको थियो ।जसबाट होमग्रोनको डेटालाई रातभरी पुमोरी प्लसमा ट्रान्सफर गरिन्थ्यो ।

कुनै कुनै शाखामा भने निकै ठूलो समस्या भोग्नुप । जस्तो कि ललितपुरको लगनखेल शाखाको डेटा ढड्डाबाट पुमोरीमा लैजान ६ महिना लागेको लोहनी बताउँछन् । साउन ४ गतेबाट डेटा ट्रान्सफर भएर लाइभ हुन् माघ १ गतेसम्म कुर्नुपर्यो ।

‘यसरी काम गर्ने हो भने त १० वर्षमा पनि सकिदैनथ्यो भन्ने लाग्यो,’ लोहनी भन्छन्, ‘जतिबेला (२०५८ सालतिर) वाणिज्य बैंकका १२४ शाखा पुगिसकेका थिए ।’

ढड्डाबाट पुमोरीमा लैजान धेरै नै गाह्रो र समय लाग्ने भएपछि पहिला होमग्रोन सफ्टवेयर लगाउन थाले ।

ढड्डाको डेटालाई होमग्रोन लैजाने र होमग्रोनबाट पुमोरीमा लैजादा सजिलो हुने भयो । होमग्रोनबाट पुमोरीमा लैजान एक रातमा हुन्थ्यो ।

बैंकका शाखाहरुलाई कम्प्युटराइज गर्ने बेलामा ढड्डा र कम्प्युटरमा एकै पटक काम हुन्थ्यो ।

दिनभरी शाखा सञ्चालन हुँदा ढड्डामा कारोबार हुन्थ्यो । छेउमा बसेर उक्त ढड्डाको डेटालाई सफ्टवेयरमा अपलोड पनि गरिन्थ्यो । जुन कामको लागि अरु व्यक्ति हुन्थे । उनीहरुले होमग्रोन सफ्टवेयरमा अपडेट गर्थे र त्यसलाई रातिमा पुमोरी प्लासमा ट्रान्सफर गरिन्थ्यो ।

त्यसरी काम भइरहेको भए पनि त्यसभन्दा पहिलाका कारोबार भएका वर्षौंदेखिका सबै काम ढड्डामै थिए ।

त्यसपछि पहिलाका खाताहरुलाई पनि कम्प्युटरमा सार्ने काम शुरु भयो । ‘हरेक दिनको काम पनि कम्प्युटरमा राख्न थालियो,’ लोहनी भन्छन्, ‘पहिला पहिला ढड्डामा राखेको कारोबारलाई पनि सफ्टवयरमा सार्ने काम शुरु भयो । जसको लागि भित्र छुट्टै टिम हुन्थ्यो ।’

रातभरी काम गरेर खातको खात रहेका ढड्डाका तथ्यांकहरुलाई कम्प्युटरमा सारियो । त्योबेला कर्मचारीले निकै दुःख गरेको लोहनी बताउँछन् ।

एक दिन यस्तो आयो सबै कारोबार एकै पटक कम्प्युटरमा आयो । त्यो दिनदेखि कम्प्युटरलाई फ्रन्टमा ल्यायौं । अर्थात् ग्राहकसँगको कारोबार सिधैं कम्प्युटरबाट गर्न थालियो । ग्राहकले वाणिज्य बैंकमा पनि कम्प्युटरमा कारोबार भएको देख्न थाले ।

तर, हरेक दिनको कारोबार भने होमग्रोन सफ्टवेयरमा राखिन्थ्यो । त्योबेलासम्म पनि पुमोरी प्लासलाई सिधै प्रयोग गर्न सकिएको थिएन । होमग्रोनमा भएको डेटालाई पुमोरी प्लसमा कन्भर्ट गरिन्थ्यो ।

लोहनीलाई अझै पनि सम्झना छ, कुनै कुनै दिन होमग्रोनबाट पुमोरीमा डेटा ट्रान्सफर हुँदैनथ्यो । जसले गर्दा हप्तौ पनि डेटा ट्रान्सफर हुन समय लाग्थ्यो ।

शुरुमा होमग्रोन सफ्टवेयरमा काठमाडौं उपत्यकाका शाखाहरुबाट शुरु भयो । त्यसपछि काठमाडौं बाहिर पहिलो बुटबल र भैरहवामा २०६० फागुनमा यो काम शुरु भयो ।

होमग्रोन सफ्टवेयर (आरबीबीसी) डक्समा आधारित भएकाले जस्तो ठाउँमा पनि लगाउन सकिन्थ्यो । दार्चुलाका विकट शाखामा पनि यो सफ्टवेयर लगाएर काम भएको थियो ।

२०६० सम्म आउँदा धेरै काम ढड्डामा गरिन्थ्यो । चेकका लागि खाता पल्टाउने काम ६४ सालसम्म भयो । २०६४ सालपछिमात्र पूर्णरुपमा कम्प्युटरबाट कारोबार हुन थाल्यो र २०६७ साल वैशाखदेखि राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकबाट पूर्णरुपमा प्रन्ट डेक्सबाट ढड्डा हट्यो ।

केही ठाउँमा होमग्रोन र केही ठाउँमा पुमोरी प्रयोग भइरहेको थियो । त्योबेलामा १६६ शाखा पुगेका थिए ।

कति ठाउँमा सर्भर नखुलेर हैरान हुन्थ्यो । नयाँ नयाँ सफ्टवेयर, चलाउन जान्ने धेरै थिएनन् । सबैका लागि नयाँ कुरा थियो । सुनसरीको इनरुवामा भएको एउटा घटना सुनाए लोहनीले ।

बिहान ९ बजे कर्मचारी कार्यालय पुगेर कम्प्युटर खोले । कम्प्युटर खोल्दा सर्भर खुलेन । उनीहरुले धेरै प्रयास गरे । काठमाडौं केन्द्रबाट फोनमा परामर्श पनि गरे । तर, सर्भर खुलेन ।

मुख्य कार्यालयबाट आइटी टीम हवाइजहाजबाट तुरुन्त इनरुवा गयो । उनीहरुले साढे ११ बजेमात्र सर्भर खुलाउन सफल भए । त्यसपिछमात्र ग्राहकले सेवा पाउन थाले । त्योबेलासम्म हरेक शाखाको आफ्नै सर्भर थियो ।

यति लामो कम्प्युटराइज प्रोसेसमा कहिले कुनै पनि शाखाहरु बन्द नभएको लोही बताउँछन् । सबै काम रातिमा हुन्थ्यो ।

बैंकमा कम्प्युटर प्रयोग भएपछि धेरैको जागिर जान्छ भन्ने डर थियो कर्मचारीमा । उनीहरुलाई कम्प्युटर भएपछि काम गर्न सहज हुन्छ भनेर बुझाउन समय लाग्यो र कम्प्युटर पनि सिकाए ।

राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक अहिले डिजिटल च्यानललाई प्राथमिकतामा राखेर अगाडि बढिरहेको छ । मोबाइल बैंकिङको शुरुवात २०७१ सालदेखि भयो र तर २०७४ देखि राम्रोसँग अगाडि बढाइएको छ ।

डिजिटाइज गर्ने र बजारमा उपलब्ध सबैभन्दा एड्भान्स प्रविधिलाई राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकमा प्रयोग गर्ने निर्णयसहित श्रेष्ठ लागि परेका छन् ।

गत वर्षसम्म चलेको पुमोरी थर्ड सफ्टवेयरलाई हटाएर सेन्टरलाइज भर्सनमा पुमोरी फोर्थ लगाएका छन् । अब सबै शाखाको डेटालाई सेन्टरमा जम्मा गर्न सकिने भएको छ ।

बैंकिङ क्षेत्रमा डिजिटल कारोबारमा को अघि जाने र कसले राम्रो सुविधा दिने भनेर तीव्र प्रतिस्पर्धा चलेको छ । यो प्रतिस्पर्धामा उत्रिन अहिलेकै अवस्थामा सकिदैन भन्ने श्रेष्ठको बुझाइ छ ।

यही कुरा महसुस गरेर अन्तर्राष्ट्रियस्तरको प्रविधिमा जानलाई अहिलेको सीबीएस प्रतिस्थापन गर्ने अर्को अभियानमा जुटेका छन् श्रेष्ठ ।

‘हामीले गत वर्ष आइटी इनहेन्समेन्ट रोडम्याप पारित गरेर कार्यान्वयन शुरु गरेका छौं,’ श्रेष्ठले भने, ‘यो १८ महिनाको परियोजना हो ।’

यो अहिलेको राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकलाई पूर्ण डिजिटाइज गर्ने परियोजना हो ।

यस परियोजनालाई भनेर बजारबाट विज्ञहरु नियुक्त भइसकेका छन् । १२औं हप्तामा काम भइरहेको छ । श्रेष्ठकै संयोजकत्वमा ‘आइटी स्टेरिङ कमिटी’ बनेको छ भने त्यसबाहेक बिजनेस कमिटी, टेक्निकल कमिटीहरु पनि बनेका छन् ।

यो परियोजना सकिँदा राष्ट्रिय वाणिज्य बैंक भविष्यमा बजारमा आउने जुनै पनि प्रविधिलाई प्रयोग गर्न सक्ने खालको हुनेछ । सरकारी प्रकृया पूरा गरेर बजारमा उपलब्ध अत्याधुनिक सफ्टवेयर बैंकले खरिद गर्ने छ । यस परियोजनाको लागि बैंकले ४० करोड रुपैयाँ बजेट छुट्याएको छ ।

‘१८ महिना सकिँदा अहिले बजारमा रहेको सोफिस्टिकेटेड प्रविधियुक्त सीबीएस बैंकमा भित्रने छ,’ श्रेष्ठ भन्छन्, ‘त्यसबाट मोबाइल बैंकिङ, इन्टरनेट बैंकिङलगायत सबै किसिमका डिजिटल सुविधा ग्राहकले उपभोग गर्न पाउनेछन् ।’

२०७५/०७६ मा अधिकांश पुराना कर्मचारीले अवकास पाएपछि अहिले वाणिज्य बैंक युवा कर्मचारी रहेको बैंक बनेको छ ।

‘हाम्रोमा २ हजार कर्मचारी हुनुहुन्छ । यी कर्मचारीको औषत उमेर ३६ वर्ष छ,’ श्रेष्ठ भन्छन्, ‘कतिले पुराना कर्मचारी होलन् भन्ने सोच्छन् । अहिले त्यस्तो छैन ।’

उनी आइसकेपछि पनि झन्डै १२ जना नयाँ कर्मचारी भर्ना गरेका छन् । यसले डिजिटल कारोबार गर्ने बैंकको उद्देश्य पूरा भएको छ । ८३६ जना कर्मचारी भर्ना गर्ने प्रकृयामा छ ।

३१ सय दरबन्दी भए पनि कर्मचारी भर्ना गर्न नपाउँदा अहिले वाणिज्य बैंक आक्रमक रुपमा जान नसकेको उनी बताउँछन् । हरेक वर्ष झन्डै ७ प्रतिशतले ग्राहक संख्या वृद्धि भएको छ । तर, अक्रामकरुपमा जान नसक्दा युवा पुस्ताका ग्राहक आउन नसकेको उनको भनाइ छ ।