ओटीसी कारोबार गर्न कम्पनीहरु आकर्षित, कर छलीको मुद्दा परे कसले लिने जिम्मा ?

काठमाडौं । पछिल्लो समय ओभर द काउन्टर (ओटीसी) बजारमा कारोबार गर्न कम्पनीहरुको संख्या बढ्दै गएको छ । अहिलेसम्म नेप्सेको ओटीसी शाखामा १०२ वटा कम्पनी दर्ता भइसकेका छन् ।

दर्ता भएका कम्पनीहरुले आवश्यकता अनुसार ओटीसीमा कारोबार गर्न सक्नेछन् । विगतका समयमा ओटीसी कारोबारमा चासो खासै नभए पनि अहिले भने कम्पनीहरुको चासो बढ्न थालेको नेप्सले जनाएको छ ।

नेप्सेमा सूचीकरण नभएका तथा सूचीकरण खारेज भएका कम्पनीले ओटीसीमा कारोबार गर्ने गरेको नेप्सेले जनाएको छ ।

यस्तै, आइपीओ जारी गर्न बाँकी रहेका वा विविध कारणले सूचीकरण हुन ढिलाई भएका कम्पनीहरुले पनि ओटीसीमार्फत सेयर कारोबार गरेर स्वामित्व परिवर्तन गर्न सक्ने व्यवस्था रहेको छ ।

ओटीसी मार्फत कारोबार गर्न कम्पनीले धितोपत्र बोर्ड र नेप्सेलाई शुल्क बुझाउनुपर्छ । ओटीसीमा २५ हजार रुपैयाँसम्मको कारोबारमा ०.२० प्रतिशत शुल्क तिर्नुपर्छ भने २५ हजारदेखि ५० हजार रुपैयाँसम्मको कारोबार गर्दा ०.१८ प्रतिशत, ५० हजार रुपैयाँदेखि माथिको कारोबारमा ०.१५ प्रतिशतमात्र शुल्क लाग्ने गर्दछ ।

ओटिसी कारोबार गर्न नेप्सेमा दर्ता भएको कम्पनीमा मारुती सिमेन्ट, ग्लोबल आईएमई क्यापिटल, हाथवे इन्भेष्टमेन्ट नेपाल, इस्ट्रन हाईड्रोपावर, इस्ट्रन सुगर मिल्स लगायत कम्पनी रहेका छन् ।

ओटिसी मार्केटलाई कुनै रेगुलेसन छैन । आज एक सयमा गरेको कारोबार भोली पाँच सयमा गर्दा पनि यसमा कुनै रेगुलेशन हुँदैन् । यसमा जस्तो कम्पनी पनि आउने सक्ने विश्वब्यापी व्यवस्था रहेको छ । विकसित देशहरुमा स्टकमा जानुअघि ओटीसीमा टेस्ट गर्ने अनि मात्र स्टकमा जाने गरेपनि नेपालमा भने त्यो अझै हुन सकेको छैन् । नेपालमा ओटिसी नभएकोले सीधै कम्पनीहरु स्टकमा आउने गरेको ती अधिकारीको भनाई छ ।

ओटिसी बजार भनेको स्टकको प्रतिस्पर्धी बजार हो । नेपालमा मार्केट भनेको नेप्सेलाई मात्रै बुझ्ने गरेकोले समस्या भएको उनको भनाई छ ।

नेप्सेका एक अधिकारीले भने, ‘यसअघि नै नेप्सेले रेगुलेशन बनाएको छ, त्यही समयमा धितोपत्र बोर्डले स्वीकृत गरेपनि कारोबार भएन, पछि बोर्डले अनिवार्य गरेपछि कारोबार हुन थालेको हो ।’

ती अधिकारीका अनुसार शिद्धान्तत नेप्सेले ओटिसी मार्केट चलाउने होइन् । साना कम्पनी धेरै आउने र उनीहरुको प्रईसिङ कसरी गर्ने भन्ने समस्या रहेको उनको भनाई छ ।

‘उनीहरुले नै हामी यतिमा कारोबार गर्छौ भनेर लेखेर ल्याउने गरेका छन्, भोली यो नेगोसियटेड प्राइज हो भनेर कर छलिमा मुद्दा पर्यो भने जिम्मेवारी कसले लिने ? उनको प्रश्न छ ।

तत्कालीन समयमा नेप्सेले आम्दानीको नयाँ स्रोत हुने भयो भनेर आफैंले ओटिसीको कारोबार गरेपनि यसबाट खासै आम्दानी पनि नभएको र यसमा अलि चनाखो हुनुपर्ने समय आएको उनको भनाई छ ।

आयकर ऐनमा धितोपत्र बोर्डमा दर्ता नभएको कम्पनी छन् भने त्यही कम्पनीले कर तिर्नुपर्ने व्यवस्था भएपनि दर्ता भएका कम्पनीहरु एनसेल जस्ता भएभने समस्या सृजना हुने उनको बुझाई छ ।

उनले भने ‘मानौ त्यो समयमा एनसेल ओटिसीमा भएको भए नेप्सेका कति अधिकारीको जागिर जाने थियो, यस्ता विषयमा पनि सोच्ने बेला भएको छ ।’

यसका लागि निजी क्षेत्रबाट कुनै कम्पनी खुलेर आएको खण्डमा नेप्से तनाबमुक्त हुने योजनामा रहेको बताइएको छ । नेप्सेका अनुसार अहिले मुस्किलले बार्षिक १४/१५ लाख मात्रै टर्नओभर गरेको छ ।

अहिले बजार नभएपनि बजार सिर्जना गर्ने र पब्लिक सेयर होल्डरको रुपमा तरलता दिने हो भने नेप्सेले चलाउने भन्दा पनि बाहिरबाट कसैले ओटिसी मार्केटको रुपमा संस्था दर्ता गरेर धितोपत्र बोर्ड, कम्पनी रजिष्टारबाट अनुमति लिएर गरेको खण्डमा उनीहरुले बजारीकरण गर्न सक्ने नेप्सेका अधिकारीको भनाई छ ।