बंगलादेशले सुस्त गतिमा गर्दैछ अद्भूत विकास, यसरी बन्दै छ दक्षिण एशियाको आर्थिक शक्ति

सन् १९७१ मा पाकिस्तानसँग स्वतन्त्रताको लडाइँपछि बंगलादेशले कैयन त्रासहरु झेल्यो । चरम गरिबी, प्राकृतिक विपत्ती तथा संसारको सबैभन्दा ठूलो शरणार्थी संकटबाट बंगलादेश जुधिरहेको छ । ७ लाख ५० हजार रोहिंग्या मुसलमानहरु छिमेकी म्यानमारबाट आफ्नो घरबार छाडेर बंगलादेशमा आएका छन् ।

यति हुँदाहुँदै पनि बंगलादेशले आफ्नो आर्थिक सफलतामा नयाँ उचाइ छोइरहेको छ । यद्यपि बंगलादेशको यस सफलताको चर्चा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा सोही रुपले भने भएको पाइँदैन ।

म्यानुफ्याक्चरिङ क्षेत्रमा बंगलादेश तीव्रगतिमा प्रगति गरिरहेको छ । कपडा उद्योगमा बंगलादेश चीनपछि दोस्रो नम्बरमा छ । एक दशकमा बंगलादेशको अर्थ व्यवस्था औसत ६ प्रतिशतको वार्षिक दरबाट अगाडि बढीरहेको छ । वर्ष २०१८ को जुन महिनामा यो वृद्धिदर ७.८६ प्रतिशत पुगेको थियो ।

सन् १९७४ मा भयानक विपत्तीपछि १६.६ करोडभन्दा बढी जनसंख्या भएको बंगलादेश खाद्य उत्पादनको मामलामा आत्मनिर्भर बनिसकेको छ । सन् २००९ बाट बंगलादेशमा प्रतिव्यक्ती आय तीन गुणा भएको छ ।

यो वर्ष प्रतिव्यक्ती आय १७५० अमेरिकी डलर भएको छ । बंगलादेशमा ठूलो संख्यामा मानिसहरु गरिबीमा जीवन विताइरहेका थिए । तर विश्व बैंकको आँकडा अनुासार प्रतिदिन १.२५ डलरमा आफ्नो जीवन चलाउने मानिसहरुको संख्या १९ प्रतिशत थियो । जुन अहिले ९ प्रतिशतमा झरेको छ ।

बंगलादेशमा शेख हसिना लगातार तेस्रो पटक बंगलादेशको प्रधानमन्त्री बन्दै छिन् । हसिनाको नेतृत्वमा बंगलादेश पछिल्ला वर्षमा एसियाको सबैभन्दा सफल देशमध्ये एक भएर अगाडि देखिएको छ ।

एक समय थियो जतिबेला बंगलदेश पाकिस्तानको हिस्सा थियो (पूर्वी पाकिस्तान) त्यतिबेला उक्त स्थान पाकिस्तानको सबैभन्दा गरिब क्षेत्र थियो । सन् १९७१ मा स्वतन्त्रतापछि बंगलादेश भीषण गरिबीमा रह्यो ।

सन् २००६ पछि बंगलादेशको तस्बिरबाट गरिबीको धुलो हट्न थाल्यो । र, विकासको दौडमा पाकिस्तानभन्दा अगाडि निस्कियो ।

बंगलादेशको वार्षिक जीडीपी वृद्धिदर पाकिस्ताभन्दा २.५ प्रतिशत अगाडि छ । प्रसिद्ध अर्थशास्त्री कौशिक बासुका अनुसार बंगलादेशले विकास दरमा भारतलाई पनि पछाडि छाड्ने संकेत देखिएको छ ।

बंगलादेशको जनसंख्या १.१ प्रतिशतका दरले प्रत्येक वर्ष बढिरहेको छ । जबकि पाकिस्तानको तुलनामा बंगलादेशमा प्रतिव्यक्ती आम्दानी पनि तीव्र गतीमा अगाडि बढिरहेको छ ।

विश्वबजारमा बंगलादेश शान्त तरिकासँग आफ्नो विकासमा कायापलट गरिरहेको छ । बंगलादेशको समाजको ठूलो हिस्सामा परिवर्तन भइरहेको छ । यहाँका महिलाहरुमा सशक्तिकरण पनि तीव्र गतिमा बढिरहेको छ । बंगलादेशमा एक व्यक्तिको औसत उमेर ७२ वर्ष पुगेको छ जबकि सार्क राष्ट्रको सबैभन्दा ठूलो देश भारतमा औसत उमेर ६८ वर्ष छ । पाकिस्तानमा ६६ साल वर्ष औसत उमेर छ ।

विश्व बैंकको आँकडा अनुसार २०१७ मा बंगलादेशमा जुन मानिसको बैंक खाता छ उनीहरुमध्यष्े ३४.१ प्रतिशत मानिसहरु डिजिटल कारोबार गर्दछन् । जो दक्षिण एसियामा औसत २७.८ प्रतिशत छ ।

भारतमा यस्ता मानिसको संख्या ४८ प्रतिशत छ । जोसँग बैंक खाता त छ तर त्यसमा कुनै कारोबार हुँदैन । यस्तो खातालाई डोर्मेन्ट अकाउन्ट भनिन्छ । त्यस्तै बंगलादेशमा यस्तो संख्या १०.४ प्रतिशत मात्रै छ ।

यो वर्षको सुरुवातमा बंगलादेशका लागि उक्त पल निकै निर्णयक भएको छ । जुब संयुक्त राष्ट्रले बंगलादेशलाई अल्पविकसित देशको श्रेणीबाट निकालेर सन् २०२४ मा विकाशिल देशको पंक्तिमा राखिनेछ ।

त्यहाँकी प्रधानमन्त्री शेख हसिनाको नेतृत्वमा बंगलादेशका लागि यो एक ठूलो उपलब्ध हुनेछ ।

२८६ अर्ब अमेरिकी डलरको अर्थतन्त्र भएको बंगलादेशले २.९७ ट्रिलियन अर्थतन्त्र भएको भारतलाई भने टक्कर भने दिएको छ ।

बंगलादेशी टाका अमेरिकी डलरसँग भारतीय मुद्राको तुलनामा कम अवमुल्यन भएको छ ।

सन् २०१० एक अमेरिकी डलर बराबर ७० टाका हुन्थ्यो । अहिले एक अमेरिकी डलर बराबर ८५ टाका हुन्छ ।

यो अवधीमा अमेरिकी डलर बंगलादेशी टाकाको तुलनामा २१.४२ प्रतिशतले बढेको छ ।

भारतीय मुद्राको कुरा गर्दा सन् २०१० मा एक अमेरिकी डलर बराबर ४६ भारु हुन्थ्यो । अहिले करिब एक अमेरिकी डलर बराबर ७२ भारु पुगेको छ । यो भनेको भारतीय मुद्राको तुलनामा ५६ प्रतिशतले डलरको मूल्य बढेको हो ।

भारतीय मुद्रा नै अहिले बंगलादेशी टाकाको तुलनामा बलियो रहेपनि १० वर्षको अवधीमा डलरसँग कम अवमुल्यन भएको छ । यसले बंगलादेश दक्षिण एशियाको अर्को उदाउदो आर्थिक शक्ति बन्न लागेको देखिन्छ । बिबिसी हिन्दीबाट अनुवाद